DAUNOV SINDROM (DOWN SYNDROME) i uticaj na razvoj govora i jezika

Šta je Daunov sindrom?

Daunov sindrom je genetski poremećaj uzrokovan prisustvom dodatne kopije hromozoma 21 (trisomija 21). Ovaj poremećaj utiče na fizički, intelektualni i jezički razvoj deteta.

Kako utiče na razvoj govora i jezika?

Deca sa Daunovim sindromom često imaju:

Kašnjenja u razvoju jezika i govora: Njihov receptivni jezik (razumevanje) je obično bolji od ekspresivnog jezika (govora).
Probleme sa artikulacijom: Usled smanjene oralno-motorne kontrole i anatomskih razlika (npr. veći jezik u odnosu na usnu šupljinu).
Ograničen vokabular i gramatičke greške: U poređenju sa vršnjacima, njihov vokabular se sporije razvija.
Poteškoće sa auditivnom obradom i kratkoročnom memorijom, što otežava složeniju komunikaciju.

Uzroci

Glavni uzrok je genetska anomalija – dodatna kopija hromozoma 21. Faktori rizika uključuju stariju majčinsku dob, ali uzrok može biti prisutan i bez poznatih rizičnih faktora.

Učestalost

Daunov sindrom se javlja kod 1 od 700 živorođene dece širom sveta.

Vrste Daunovog sindroma:

Trisomija 21: Prisustvo tri kopije hromozoma 21 (najčešći oblik).
Translokacija: Deo dodatnog hromozoma 21 se veže za drugi hromozom.
Mozaicizam: Neke ćelije imaju dodatni hromozom, dok druge nemaju.

Dijagnostikovanje:

Prenatalno dijagnostikovanje: Ultrazvuk, testovi krvi, amniocenteza.
Postnatalno dijagnostikovanje: Klinički pregled i genetsko testiranje nakon rođenja.

Tretman govora kod dece sa Daunovim sindromom:

Rana intervencija: Logopedski rad na oralno-motornim veštinama, stimulaciji govora i jezika od najranijeg uzrasta.
Multisenzorna terapija: Kombinovanje auditivnih, vizuelnih i taktilnih tehnika za razvoj komunikacijskih veština.
Tehnologije podrške: Upotreba komunikacijskih uređaja ili znakova za olakšavanje interakcije.
Rad na socijalnoj komunikaciji: Podsticanje veština potrebnih za interakciju sa vršnjacima.
Tim stručnjaka: Logoped, specijalni edukator, defektolog i roditelji rade zajedno na pružanju podrške detetu.

Važnost blagovremenog početka tretmana!

Rana intervencija značajno poboljšava jezičke, kognitivne i socijalne veštine. Prvi meseci i godine života ključni su za formiranje temelja govora, jezika i socijalne interakcije. Blagovremena podrška pomaže detetu da postigne maksimalni potencijal u komunikaciji.

Fidler, D. J., Most, D. E., & Guiberson, M. M. (2005). Early communication development in infants with Down syndrome: New perspectives. Infants & Young Children, 18(2), 106-119.

Kumin, L. (2012). Early Communication Skills for Children with Down Syndrome: A Guide for Parents and Professionals. Woodbine House.

American Speech-Language-Hearing Association (ASHA). (2023). Down Syndrome and Speech-Language Therapy.

World Health Organization (WHO). (2021). Genetic Disorders and Congenital Conditions: Down Syndrome.

Chapman, R. S., & Hesketh, L. J. (2000). Language, cognition, and short-term memory in individuals with Down syndrome. Developmental Disabilities Research Reviews, 6(2), 84-95.